Aby poznać etymologię słowa „rodzina”, trzeba wyjść od zanalizowania słowa „ród

Aby poznać etymologię słowa „rodzina”, trzeba wyjść od zanalizowania słowa „ród”. Etymologia tego wyrazu przedstawia się następująco : ród to wyraz rodzimy, ogólnosłowiański ( można go odnaleźć także w innych językach z tego kręgu kulturowego- w języku czeskim, rosyjskim, bułgarskim i słowackim jako „rod”, ukraińskim jako „rid”, „rodu”, czy serbochorwackim jako „rôd” oraz starocerkiewnosłowiańskim jako „rodъ”), który jest kontynuantem prasłowiańskiego „rodъ”, który oznacza nic innego jak „rodzenie” czy też po prostu „to, co się urodziło”, a więc można domniemywać, że chodzi tu o potomstwo, to, że na ród składają się, poza rodzicami, także ich dzieci. Słowo to jest także kontynuantem, jak wskazuje Krystyna Długosz- Kurczabowa, praindoeuropejskiego „ord”, które można tłumaczyć jako „przyrost”, „wzrastanie” „powodzenie”- pokrewnymi wyrazami są też na przykład awestyjskie „rādaiti” tłumaczone jako czasownik „przysposabia”, indyjskie „ rādhnoti”, co można przetłumaczyć jako „zyskuje”, irańskie „ard” oznaczające „wysoki”, „większy”, a także podobne znaczeniowo do niego łacińskie „adruus”, które można tłumaczyć jako „wysoki” „spadzisty” „stromy”. Można także wspomnieć o innym praindoeuropejskim wyrazie- „ųred” /”ųerd”- który znaczy tyle co „rosnąć”, ale także „rozstać się”- w stosunku do tego wyrazu pokrewny wydaje się być pochodzący z dialektu litewskiego wyraz „rasmē” oznaczający „powodzenie”. Jak widać po przedstawionych wyrazach, ich znaczenia stosunkowo mocno odbiegają od tego jak dzisiaj rozumie się słowo „ród” i trudno jest, bez dogłębnej antropologicznej i lingwistycznej wiedzy, dojść do tego, co łączy te słowo z przymiotnikami takimi jak np. „wysoki” czy „stromy”. Oczywiście słowo „ród” wśród Słowian miało jeszcze wiele innych znaczeń. Jak wskazuje Aleksander Brueckner w swoim „Słowniku etymologicznym”, wyraz ten „znaczył pierwotnie tylko: ‘traf szczęśliwy, powodzenie, przyrost’(stąd u nas » rodzą« i drzewa i zboża), i był nazwą ‘bożka szczęścia, losu’; jeszcze w XII i XIII wieku modliła się Ruś czy wzywała Roda (i orszak jego, rodzanice, ‘feje’) Ród, jak bóg, znaczył i ‘powodzenie, szczęście’, i ‘tego, co szczęście nadaje’; bóg znaczył ‘bogactwo’ i ‘tego. co je zsyła’. Z czasem dopiero odniesiono ród, rodzenie, do ‘przypłodu w rodzinie”. Jednakże wiedząc już o etymologii słowa „ród”, można już podjąć się analizy słowa „rodzina”, które bezpośrednio od niego pochodzi. „Rodzina” jest więc wyrazem pochodnym od wyrazu „ród”, utworzonym poprzez użycie formantu „-ina”, który to jest obecny w polszczyźnie od najdawniejszych czasów. Ma on ogólnosłowiański zasięg występowania- wskazuje na to występowanie takich słów jak „rodina” czy „radina” w pozostałych językach słowiańskich. Pojawienie się słowa „rodzina” w języku polskim datuje się na XV wiek. Wszystkie te wyrazy stanowią kontynuanty prasłowiańskiego „rodina”, który był tłumaczony jako „pokrewieństwo”, „spokrewnione osoby”, „członkowie tego samego rodu” „ziemia rodowa”. Widać tu więc już denotację tego słowa, która stosuje się i dziś- rodzinę stanowią bowiem członkowie tego samego rodu, osoby, które są ze sobą spokrewnione, które łączy ze sobą pokrewieństwo, które pochodzą często z tego samego kraju, regionu czyli z tej samej ziemi. Często mówi się, że zarówno słowo „ród” jak i „rodzina” mogą pochodzić także od angielskiego słowa „root” oznaczającego „korzenie”. Widoczna jest zarówno podobność brzmieniowa tych słów, jak i w pewnym sensie logiczne powiązanie-wspólne korzenie, wspólni przodkowie to coś, co sprawia, że można mówić o rodzinie, o rodzie. Jednakże jak pisze Długosz-Kurczabowa, w opracowaniach etymologicznych brak informacji o ewentualnych związkach genetycznych między tymi wyrazami. Tak więc podsumowując, rzeczownik „rodzina” pochodzi bezpośrednio od prasłowiańskiej formy „rodina”, którą definiuje się jako „to, co związane z rodem”, „członkowie rodu”, „ziemia rodowa”. Forma ta zbudowana jest z rdzenia „rod-„, który niesie treść „ród”, „plemię” i przyrostka „-ina”. Sięgając do dawniejszych czasów można się doszukać związków ze słowem ”ųerd” pochodzenia praindoeuropejskiego, który oznacza „rozrastanie się”, „wzrost”. Wyraz ten ma naprawdę bogatą etymologię, pokazującą jak różne znaczenia miały słowa, od których się wywodzi. uploads/s1/ etymologia-rodziny.pdf

• Détails
• Publié le Mai 14, 2021
• Catégorie Administration
• Langue French
• Taille du fichier 0.1240MB