FILOZOFIA ZAKRES PODSTAWOWY Program nauczania dla szkół ponadpodstawowych (lice

FILOZOFIA ZAKRES PODSTAWOWY Program nauczania dla szkół ponadpodstawowych (liceum i technikum) Autorka: Maria Łojek-Kurzętkowska Gdynia 2019 1 Spis treści 1. Wprowadzenie........................................................................................................3 2. Program nauczania a podstawa programowa.........................................................5 2.1. Struktura celów kształcenia i wychowania w podstawie programowej i programie nauczania filozofii.....................................................................................7 3. Cele programu i materiał nauczania.......................................................................8 4. Opis założonych osiągnięć ucznia............................................................................19 5. Sposoby osiągania celów kształcenia i wychowania................................................23 5.1. Organizacja edukacji uczniów na zajęciach filozofii...........................................23 5.2. Organizacja edukacji uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.........26 5.3. Sposoby osiągania celów kształcenia przez uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi na zajęciach z filozofii........................................................................26 6. Proponowane metody oceniania osiągnięć.............................................................29 Bibliografia...................................................................................................................32 2 1. Wprowadzenie Jedyne, czego nam potrzeba, abyśmy stali się dobrymi filozofami, to zdolność dziwienia się światem. Jostein Gaarder Filozofia sytuuje się u źródeł nauki, kultury i cywilizacji europejskiej. Gdyby nie potrzeba „dziwienia się” światem, wątpienia w to, co przyjęte przez ogół, oraz poddawania pod refleksję własnych doświadczeń i przeżyć, ludzkość nie mogłaby rozwijać się w obranym kierunku i tempie. W dzisiejszym świecie filozofia pełni równie ważną funkcję, wskazując istotne cele dążenia człowieka i wartości ogólnoludzkie, kształtując kompetencje kluczowe oraz ucząc szacunku dla ludzkiej wiedzy i mądrości. Program nauczania filozofii dla szkół ponadpodstawowych przeznaczony jest do realizacji w zakresie podstawowym w liceum ogólnokształcącym lub technikum. Opiera się on na Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 roku w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia. Zgodnie z założeniami reformy oświatowej, filozofia może być nauczana w wymiarze podstawowym na poziomie klas pierwszych liceum lub technikum. Dyrektor szkoły ponadpodstawowej decyduje o realizacji przedmiotu w danym oddziale. Podstawa programowa określa dwanaście punktów tematycznych, których realizacja powinna odbywać się na co najmniej dwóch godzinach lekcyjnych. Program nauczania uwzględnia dwanaście działów odpowiadających każdemu z punktów podstawy programowej. W sumie obejmuje on trzydzieści trzy godziny lekcyjne. Zakres problemowy każdego działu obejmuje: wprowadzenie do omawianej problematyki, szczegółowe zagadnienia z zakresu historii filozofii, odniesienie problematyki do szerszego kontekstu filozoficznego i kulturowego oraz część dotyczącą zagadnień z zakresu logiki i metodologii nauk. Założeniem programu jest ukazanie filozofii jako aktualnej i inspirującej dziedziny wiedzy. Poznawaniu wiedzy filozoficznej towarzyszy podejmowanie żywego dialogu na temat przyjmowanych rozstrzygnięć i ujęć omawianej problematyki. Przedstawieniu klasycznych sporów filozoficznych oraz poglądów starożytnych filozofów towarzyszą liczne odniesienia do koncepcji filozoficznych innych epok, dzieł kultury, teorii naukowych oraz codziennych zagadnień i problemów. Znaczący akcent w programie został położony na kształcenie umiejętności praktycznych związanych z filozofią i logiką, takich jak dowodzenie własnych racji, obrona stanowiska w sporze, interpretacja dzieł kultury oraz dyskusja i debata. 3 Przyjęty układ treści akcentuje kwestie i dyskusje filozoficzne, wspierając ich rozważanie przykładami zaczerpniętymi z konkretnych koncepcji i poglądów filozofów klasycznych. 4 2. Program nauczania a podstawa programowa Program nauczania obejmuje wszystkie cele oraz treści zawarte w podstawie programowej z filozofii w wymiarze podstawowym. Zachowany został przyjęty w rozporządzeniu zasadniczy układ treści obejmujący dwanaście zagadnień tematycznych. Punkty te odpowiadają poszczególnym działom programu nauczania. Na realizację pierwszego zagadnienia – „Pojęcie filozofii” – przeznaczono trzy jednostki lekcyjne, poszerzając zakres realizowanych treści o kwestie genezy i naukowości filozofii oraz temat z zakresu metodologii nauk, dotyczący pytań filozoficznych. Drugie zagadnienie – „Pierwsze pytanie filozoficzne: co stanowi arche świata?” – obejmuje w programie dwa tematy – przedstawienie poglądów filozofów jońskich oraz zagadnienie nauki. Trzeci punkt podstawy programowej – „Pierwsze spory filozoficzne” – rozbudowany został do dwóch tematów obejmujących spory pomiędzy eleatami i wariabilistami oraz monistami i pluralistami, a także o metodologiczną kwestię uzasadnień i argumentacji filozoficznej. Czwarty punkt – „Atomizm grecki” – wzbogacony został o tematykę filozofii umysłu. Obejmuje on dwa tematy odnoszące się do nowożytnych i współczesnych rozważań naukowych oraz ich filozoficznych podstaw. „Filozofia Sokratesa” przedstawiona została podczas trzech lekcji: życie i misja filozofa, nauczanie Sokratesa i intelektualizm etyczny. Rozbicie zagadnienia na trzy jednostki lekcyjne umożliwia przeanalizowanie koncepcji myśliciela w jej praktycznym aspekcie. Filozofii Platona poświęcone są dwa działy programowe: idealizm realizowany na trzech godzinach lekcyjnych oraz wpływ platonizmu na kulturę europejską przeznaczony do realizacji podczas trzech lekcji. Autorzy podstawy programowej pozostawili dowolność wyboru praktycznych aspektów nauczania Platona realizowanych podczas zajęć lekcyjnych. Program obejmuje wszystkie zasugerowane w podstawie programowej warianty tematyczne: zagadnienie miłości, koncepcja państwa, znaczenie mitów Platona. Dzięki temu nauczyciel może w ramach programu dokonać wyboru tematu, który chce zrealizować podczas swoich zajęć z młodzieżą. Może wybrać jeden, dwa lub wszystkie trzy zagadnienia spośród zawartych w siódmym dziale programu, w zależności od własnych preferencji oraz możliwości czasowych i organizacyjnych szkoły. „Filozofia Arystotelesa” realizowana jest podczas czterech jednostek lekcyjnych. Wzbogaca każde z sugerowanych zagadnień o praktyczne aspekty oraz filozoficzne i kulturowe nawiązania tematyczne. Podstawa programowa zakłada znajomość jednego ze współcześnie aktualnych osiągnięć filozofii 5 Arystotelesa (koncepcja prawdy, teoria przyjaźni, koncepcja szczęścia, teoria polityczna). Program uwzględnia możliwość odniesienia się do wybranego zagadnienia lub realizację większej liczby tematów, w zależności od możliwości organizacyjnych i czasowych w danej szkole. Stoicyzm oraz epikureizm są przedstawione w formie porównawczej i nawiązującej do współczesnych sporów etycznych (trzy jednostki lekcyjne). Sceptycyzm ujęty został w programie jako paradygmat naukowy. Podczas trzech lekcji uczeń poznaje między innymi typowe błędy argumentacji oraz sposoby ich przezwyciężenia. Zagadnienia teologiczne realizowane są podczas dwóch godzin – w formie ogólnego wprowadzenia oraz przedstawienia koncepcji Augustyna z Hippony. Początki estetyki omawiane są podczas trzech jednostek lekcyjnych, zawierających odniesienia do współczesnych sporów na temat piękna i sztuki. Rozważania – zgodnie z zamysłem autorów podstawy programowej – wzbogacone są o nawiązania do historii sztuki, w tym do konkretnych dzieł artystycznych. Teoria sztuki Arystotelesa uwzględnia wszystkie wątki sugerowane w podstawie programowej, chociaż ponownie – to nauczyciel dokonuje wyboru jednego z nich: funkcje sztuki, koncepcja tragedii, podział sztuki. Program uwydatnia praktyczny aspekt nauczania, który podkreślony został także w podstawie programowej. Każdy z działów tematycznych obejmuje nie tylko rozważania historyczno-problemowe, ale zarysowuje również kontekst kulturowy i naukowy. Punkty programu wzbogacone zostały o pytania i polecenia skierowane wprost do ucznia. Założeniem programu jest przedstawienie treści przez nauczyciela w formie aktywizującej, zachęcającej młodzież do podjęcia samodzielnej i twórczej aktywności oraz do pracy zespołowej. Poszczególne działy obejmują interesujące i zachęcające do rozważań wprowadzenie: ciekawostkę historyczną, eksperyment myślowy lub nawiązanie do dzieła kultury, a także kończą się praktycznymi komentarzami i zadaniami związanymi z tematyką logiczną i metodologiczną. Filozofia przedstawiona jest jako dialog toczący się na przestrzeni dziejów rozwoju tej dyscypliny wiedzy, angażujący ucznia do podjęcia własnej aktywności twórczej i naukowej. 6 2.1. Struktura celów kształcenia i wychowania w podstawie programowej i programie nauczania filozofii Cele kształcenia ujęte w podstawie programowej z filozofii na poziomie podstawowym obejmują: 1. Rozumienie filozofii jako fundamentalnego składnika dziedzictwa kultury śródziemnomorskiej. 2. Świadomość wpływu starożytnej filozofii na kulturę europejską późniejszych epok, a zwłaszcza na literaturę piękną, naukę i religię. 3. Znajomość problematyki i terminologii głównych dyscyplin filozoficznych. 4. Dostrzeganie w poglądach starożytnych filozofów paradygmatów myślowych obecnych we współczesnej kulturze. 5. Identyfikowanie problemów, stanowisk i poglądów filozoficznych na przykładach pytań i twierdzeń filozofów starożytnych. 6. Rozwijanie krytycznego myślenia i sprawności logicznych poprzez analizę wybranych pytań i argumentów logicznych. 7. Umiejętność jasnego formułowania i rzetelnego uzasadniania własnych poglądów filozoficznych w dyskusji. Wymienione cele odpowiadają czterem głównym aspektom problematyki filozoficznej: problemowemu, historycznemu, kulturowemu oraz logicznemu. Autorzy podstawy programowej zalecają równomierne rozłożenie akcentów tematycznych w taki sposób, aby młodzież uzyskała nie tylko niezbędną, podstawową wiedzę na temat stanowisk i poglądów filozofii starożytnej, ale również świadomość wpływu tych koncepcji na późniejszą refleksję filozoficzną oraz działalność kulturową. Oprócz tego istotna jest także rekonstrukcja problematyki filozoficznej oraz nabywanie sprawności logicznych i świadomości metodologicznej. Podobnie program nauczania filozofii koncentruje się na praktycznych umiejętnościach, kształtowaniu krytycznego namysłu i świadomości metodologicznej młodzieży oraz uznaniu refleksji filozoficznej za kształtujący się na przestrzeni dziejów dialog na podstawie uniwersalnych problemów i zagadnień. Szczegółowy wykaz celów przedstawia tabela ujęta w kolejnym punkcie programu. 7 3. Cele programu i materiał nauczania Cele kształcenia – wymagania ogólne do realizacji w ramach przedmiotu filozofia (PP) Treści kształcenia – wymagania szczegółowe (PP) Cele programu Materiał nauczania / zagadnienia i problemy 1. Pojęcie filozofii – 3 godziny lekcyjne Wiedza 1. Rozumienie filozofii jako jednego z najważniejszych fundamentów kultury europejskiej. 2. Znajomość terminologii i problematyki głównych dyscyplin filozoficznych Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce 1. Kształcenie sprawności logicznych, wzmacnianie umiejętności twórczego i krytycznego myślenia Kształtowanie postaw – wychowanie 1. Umiejętność przyjęcia krytycznego namysłu nad prezentowanymi stanowiskami i problemami. 2. Doskonalenie umiejętności w zakresie komunikowania treści, uzasadniania stanowiska i wymiany poglądów. Uczeń: – przedstawia etymologię słowa filozofia, – definiuje podstawowe dyscypliny filozoficzne, – objaśnia wprowadzony przez Arystotelesa podział nauk, – określa rolę i znaczenie logiki jako narzędzia nauk i filozofii, – wskazuje istotne cechy pytań filozoficznych: ogólność, racjonalność, fundamentalny charakter. Uczeń: – krytycznie analizuje podział nauk opracowany przez Arystotelesa, – przedstawia współczesny podział dyscyplin filozoficznych, – rozpoznaje i rozważa problemy i zagadnienia charakterystyczne dla poszczególnych dziedzin namysłu filozoficznego, – podaje przykłady ilustrujące zagadnienia z zakresu poszczególnych dziedzin filozofii, – charakteryzuje cechy i podaje przykłady pytań filozoficznych z różnych, szczegółowych dziedzin namysłu, – podejmuje dyskusję na temat wybranych problemów z zakresu filozofii. Czym jest filozofia? Geneza namysłu filozoficznego: specyfika namysłu filozoficznego, historyczne i kulturowe źródła filozofii, etapy dziejów filozofii, sposoby pojmowania filozofii. Filozofia jako nauka: klasyfikacja nauk według Arystotelesa, podział filozofii, zagadnienia szczegółowe poszczególnych dyscyplin filozoficznych. Pytania filozoficzne: cechy, własności i przykłady pytań filozoficznych, zagadnienie dyskusji filozoficznej. 2. Pierwsze pytania filozoficzne – 2 godziny lekcyjne 8 Wiedza 1. uploads/Philosophie/ filozofia-program-nauczania-zakres-podstawowy.pdf

• Détails
• Publié le Jan 24, 2021
• Catégorie Philosophy / Philo...
• Langue French
• Taille du fichier 0.6129MB