Remerciez-le!

Remerciez @Admin pour avoir partagé cet document gratuitement, de la manière la plus simple, en partageant sur les réseaux sociaux.

Mr Zdravka Radulović Beograd, Narodna biblioteka Srbije UDK 011/016(497,16) BIB

Mr Zdravka Radulović Beograd, Narodna biblioteka Srbije UDK 011/016(497,16) BIBLIOGRAFSKI RAD U CRNOJ GORI “Bibliografije su beskrajne, teško savladive i nikad dovršene ljudske staze. NJih čovjek gradi sa iluzijom da će steći zaista kompletnu i konačnu sliku o pisanoj riječi na neku određenu temu. A znanje se stalno opire, mijenja, dopunjuje… Pa kada se prikupe svi ti tako brojni podaci, nalazimo se u odnjegovanoj gustoj šumi: i valjanih i beznačajnih priloga. Pa tada naučni radnik treba da bira i odlučuje što je čisto zlato, a što suvišni balast, nerijetko pogrešne i dotrajale misli i animoznosti. Tako bibliografije i biblioteke čuvaju sve dobre i loše detonatore za sadašnjost i budućnost. I arhivi i biblioteke su polja za stvaralačku upotrebu, ali i rušilačku zloupotrebu podataka. Koji je dio prošlosti upotrebljiv i neophodan za zdravi hod budućnosti?” dr Miloš Milošević Bibliografija tipa “drugi o nama” nije novina u Crnoj Gori. Kada je 1838. godine saksonski kralj Fridrih August posjetio Crnu Goru i Petra II Petrovića Njegoša, sa sobom je poveo i jedan broj kulturnih i naučnih istraživača koji su se veoma zanimali za kulturnu i političku istoriju Crnogoraca. Poslije njihovog boravka naglo je poraslo interesovanje stranaca za ove krajeve, tako da je kroz Crnu Goru za vrlo kratko vrijeme prošlo zavidno veliki broj raznoraznih znatiželjnika: putopisaca, etnologa, geografa, žurnalista te avanturista iz Francuske, Rusije, Engleske, Italije , Austrougarske, Češke i dr.U literaturi se spominje da je među prvim posjetiocima bio Đuzepe Valentineli (Giuseppe Valentinelli) (1805-1874) istaknuti italijanski bibliotekar, istoričar i bibliograf. Pretpostavlja se da je u društvu sa filologom Vićencom de Vitom (Vincenzo De-Vit) proputovao Dalmaciju i Crnu Goru, usput sakupljajući bibliografsku građu o Dalmaciji i Crnoj Gori. Valentineli objavljuje u Veneciji 1842. godine materijal pod nazivom Bibliografski ogled o Dalmaciji i zemlji Labeata (Specimen bibliographicum de Dalmatia et agro Labeatium). S pravom se može smatrati da je ovo jedna od prvih bibliografija koja u sebi sadrži naslove koji se odnose na Crnu Goru. Kasnije, radeći u čuvenoj Venecijanskoj biblioteci Marcijani, Valentineli prikuplja novi materijal i 1855. godine, o trošku Južnoslovenskog društva (“Slavomeridionale”) u Zagrebu, objavljuje drugo izdanje pod nazivom Bibliografia della Dalmazia e del Montenegro sa oko 340 stranica (reprint izdanje ove bibliografije objavljeno je u Bolonji 1967.godine, a Dodaci bibliografskom ogledu o Dalmaciji i Crnoj Gori, 1975.godine u izdanju A. Fornija). S obzirom na to da je prvo izdanje imalo tek trinaest naslova o Crnoj Gori, u ovom izdanju 54 bibliografske jedinice odnose se na slobodni dio tadašnje Crne Gore (bez Crnogorskog primorja), a ako imamo u vidu današnje granice, popisano je sveukupno 168 naslova njoj posvećenih. Dodatak ovoj bibliografiji Valentineli objavljuje u Zagrebu 1862. godine pod nazivom Dodatak bibliografskom ogledu o Dalmaciji i Crnoj Gori (Suppfementi al saggio bibliografico della Dalmazia e del Montenegro) sa oko 60 naslova o Crnoj Gori. U ovom poslu veliku pomoć je imao od svog savremenika istaknutog hrvatskog bibliografa Ivana Kukuljevića Sakcinskog. Broj radova o Crnoj Gori izdatih izvan crnogorske teritorije, s kraja XIX vijeka, uveliko je premašivao broj štampane građe u samoj Crnoj Gori. Prve bibliografije često i nemaju formu bibliografija u današnjem smislu te riječi, ali u to vrijeme nije bilo ni za očekivati da se neko profesionalno bavio bibliografskim radom. U to vrijeme popisi ovakvog tipa su nastajali iz najrazličitijih pobuda, često kao nizovi popisanih knjiga u svrhu propagiranja izdanja pojedinih knjižara i štampara, i kao prateća potreba prilikom izrade nekih većih studija i knjiga koje su zahtijevale poznavanje šire literature, pa čak i kompletnog kulturnog nasljeđa nekog naroda. U “Glasniku Srpskog učenog društva”(XL / 1874, str.1-121) arhimandrit Nićifor Dučić objavljuje Katalog spisa o Crnoj Gori na srpskom i stranim jezicima. Ovaj katalog, objavljen u dva nastavka , ima sve odlike jedne retrospektivne, selektivne zavičajne bibliografije koja ima za predmet popis štampanih knjiga i periodike u vremenskom rasponu od 1614. do 1874.godine. Dučić u svom radu bilježi domaće i strane publikacije, a podatke za njih preuzima iz već objavljenih bibliografija i knjižarskih kataloga. Po svemu sudeći, ovaj bibliografski popis spada među prve crnogorske bibliografije, bar kada se tiče bibliografija tipa “drugi o nama”. Cezare Tondini de Kvarengi (Cesare Tondinide LJuarenghi 1839-1907) dolazi na ideju da zajedno sa Markom Dragovićem (1852-1918) uradi što opširniju bibliografiju o Crnoj Gori. Očito da je Tondini osjećao velike simpatije prema svojim susjedima, jer u tekstu Pokušaj za bibliografiju o Crnoj Gori (“Glas Crnogorca”, 1886, br.24, str.2) obrazlaže svoju ideju riječima: ”Crna Gora je to tim više zaslužila, jer je ona svoju povijest do sada krvlju pisala, a drugima je bilo ostavljeno da pišu perom. Crnogorci nijesu imali vremena ni da doznadu šta je ko o njima pisao, a kamoli da sami pišu.“ NJihova ideja realizovana je tako što su u toku 1886.godine u Glasu Crnogorca objavili bibliografske popise zaredom, u brojevima 24-27, 31, 49 i 50. Samo u toku prva četiri broja objavljene su 152 bibliografske jedinice, a na dalje, Marko Dragović, samostalno se angažujući, prikuplja i objavljuje podatke za 136 bibliografskih jedinica iz zemlje i inostranstva. Tri godine kasnije Tondini kompletan materijal iz Glasa Crnogorca objedinjuje i objavljuje u Parizu 1889.godine pod nazivom Notice sur la bibliographie del Montenegro. Nešto kasnije Dragović odlazi u Zadar i Zagreb kako bi istražio i prikupio novu građu, nakon čega cjelokupni prikupljeni i obrađeni materijal prerađuje i objavljuje u knjizi pod nazivom : Pokušaj za bibliografiju o Crnoj Gori (Cetinje, 1892) sa ukupno 460 bibliografskih jedinica od kojih 193 na stranim jezicima. U istraživačkom postupku i pripremi građe pomagali su mu N. P. Ovsjani, Živojin J. Jurišić, Hugo Jelinek iz Kijeva, a jedan broj podataka preuzeo je iz već objavljenih bibliografija Valentinelija, S. Novakovića, P. Šafarika i drugih. NJegov bibliografski rad na tome nije završen. U Glasu Crnogorca za 1913. godinu od 39. do broja 51 objavljuje 334 bibliografske jedinice pod nazivom : Bibliografski zbornik za istoriju građansku i crkvenu, geografiju, prosvjetu, istoriju sudstva, bogoslovsku nauku … Kraljevine Crne Gore. Pored Valentinelija i Tondinija u XIX vijeku pojavio se još jedan stranac koji se bavio Crnogorcima. Anibale Teneroni, (Annibale Tenneroni 1855-1928) pisac, istoričar i bibliotekar, 1896. godine, u čast vjenčanja italijanskog prestolonasljednika Vitoria Emanuela Savoje i crnogorske princeze Jelene, objavio je 180 bibliografskih jedinica o Crnoj Gori na raznim jezicima. Prvo je izašla u italijanskom časopisu La vita italiana, a kasnije i u zasebnom izdanju Per la bibliografia del Montenegro, Roma, 1896.godine. Crna Gora je zanimala i Mađare. Doktor filozofskih nauka Josip Bajza (1885-1938) baveći se istorijom književnosti, posebno se interesovao za književnost jugoslovenskih naroda. Radeći na Katedri za slavistiku Univerziteta u Budimpešti, držao je predavanja o tada aktuelnoj temi “ crnogorskog pitanja”, pa je, usput, došao na ideju da sakupi sve što su Mađari pisali o Crnoj Gori i Crnogorcima. Bibliografija Crne Gore J. Bajze (Beiträge zur ungarischen Bibliographie über Montenegro) štampana je u Budimpešti 1927. godine gdje je registrovao 308 naslova, od čega 131 na mađaraskom jeziku, 144 na srpsko-hrvatskom, a ostale na jezicima drugih evropskih naroda. Drugi dio ove bibliografije objavio je 1929. godine sa 121 bibliografskom jedinicom. Obadva dijela štampana su na mađarskom jeziku, ubrajajući i naslove priloga koji su objavljeni na srpskohrvatskom jeziku. Ova bibliografija mogla bi korisno poslužiti kao osnovica za neki ozbiljniji rad na bibliografiji Crne Gore na mađarskom jeziku. Pored Crnogorca Marka Dragovića i Pero Šoć (1884-1966) se bavio bibliografskim radom. Šoć je bio nezaobilazna ličnost u političkom i kulturnom životu Crne Gore. Aktivno učestvujući u javnom i kulturnom životu, bavio se književnim i publicističkim radom. Uz sve svoje obaveze ( u izbjegličkoj Vladi Crne Gore u Neji kod Pariza 1917. godine naimenovan je za ministra prosvjete i crkvenih poslova, a kasnije preuzima mjesto ministra pravde i ministra inostranih djela) Šoć se , već od 1910. godine, vrlo aktivno bavi i bibliografskim istraživanjima. Jedan dio prikupljene građe objavio je u italijanskom časopisu L’Europa Orientale in Roma 1923. godine na italijanskom jeziku. Brošuru Bibliografije Crne Gore kasnije objavljuje u dva izdanja 1924. i 1925. godine. Po povratku u Crnu Goru Pero Šoć nastavlja da se bavi bibliografskim radom, sakuplja materijal po javnim i privatnim bibliotekama u zemlji i inostranstvu. Godine 1928. prerađeni i dopunjeni rukopis bibliografske građe o Crnoj Gori na stranim jezicima Šoć predaje SANU s namjerom da se štampa kao posebna publikacija. Materijal je odobren za štampu i jedan dio te građe (448 stranica) odštampan. Zbog izbijanja rata posao u cjelini ostane nedovršen, a jedan dio pripremljenog materijala i propadne. Tek 1948. godine pojavila se Šoćeva retrospektivna bibliografija o Crnoj Gori na stranim jezicima, kao Ogled bibliografije o Crnoj Gori na stranim jezicima sa preko 4100 jedinica. O bibliografskom radu Pera Šoća dosta se pisalo i polemisalo, gdje su ga hvalili i osporavali. Sveukupno, kao bibliograf amater učinio je veliki napor da sakupi i objavi građu koja u kasnijim bibliografskim istraživanjima poslužila kao vrlo indikativna i korisna. Rad na bibliografijama o Crnoj Gori na stranim jezicima u okviru projekta: Crnogorska bibliografija 1494-1994. u Centralnoj narodnoj biblioteci SR Crne Gore “Đurđe Crnojević” Jaka potreba da se na jednom mjestu nađe sve ono što je u Crnoj Gori i o crnogorskom narodu objavljeno u obliku monografskih publikacija, periodike, rasprava, članaka i književnih priloga uploads/Geographie/ bibliografski-rad-u-crnoj-gori 1 .pdf