1/9 Amsawal d Maarten Kossmann Maarten Kossmann Maarten Kossmann d asnawal (lin
1/9 Amsawal d Maarten Kossmann Maarten Kossmann Maarten Kossmann d asnawal (linguiste) irzan aṭṭaṣ i tutlayt (langue) d tsekla (littérature) timaziɣin. Neẓṛi ikk Feyyey yur n mayyu 2013, netta tuɣ iḍεen din ! Nemsawal akides f cṛa n tɣawsiwin. Figuignews : Mass Maarten Kossmann, awal amezwar ad ac nini ṣaḥḥa f umsawal nnec akidnex. Cekk d asnawal, tessɣaṛed i tseddawit (université) n Leiden i tmurt n Huḷanḍa sukk mezwar n isekkwasen n 1990. Txedmed i dduktuṛa nnec asekkwas n 1994 f tmaziɣt n Ifeyyey ; txedmed dex f Rrif, f Nnijer, ... Turid f waṭṭaṣ n tɣawsiwin icersen agd tmaziɣt (qqel l wadday). Assten nnex amezwar d : maɣer textared tamerziwt (la recherche) f Ifeyyey ? Maarten Kossmann : Yuden tuɣ qqaṛex i ljamiɛet (i tseddawit), xleqex ttehtemmiɣ qbala s tmaziɣt. Nnix jaṛ iyi d yiman nux, mani sad afeɣ idjen n nnuɛ n tmaziɣt, xef ul nessin walu ? Yuden, tmaziɣt n Ifeyyey, u zzis tuɣ nessin qaε cṛa. Awd maɣer xtarex Ifeyyey. Figuignews : Ad tzemred ad ax dd tinid may cekk yiwyen l tesnawalt (la linguistique) i teɣṛi nnec ? Maarten Kossmann : Netc ɛejbent i-dd lluɣat (tutlayin) qbala, ujaṛ tutlayin ittwasawalen, u- lli cay tinen day ittwaran yeɛni, manec ttesteɛmalen midden lluɣet nsen, manec tella, manec tella tsuki (structure) nnes... Figuignews : Tessawaled mliḥ aṭṭaṣ n tutlayin : tmaziɣt, tafṛanṣaweyt, taneglizeyt, tahuḷanḍeyt, taḷaḷmaneyt... Wac tamusni n waṭṭaṣ n tutlayin d uṣbiḥ ? Maarten Kossmann : D uṣbiḥ qbala. Amezwar, asiwel n tutlayt d asiwel aked xiṛeḷḷeh n midden i xiṛeḷḷah n tmuṛawin. Walayenni, asiwel n tutlayt wala d itaf i jaj n yidles (ttaqafet) n yinen zzis issawalen. Tlemmded bezzaf f manec teddren, f manec ttfekkṛen, f manec ttmataren... Figuignews : Ttmitiyed d wussan nnec imezwar ikk Feyyey ? Manec txelqed i tiwḍed i tmurt u mullu nnec amezwar ? Maarten Kossmann : Mullu-y-amezwar, usiɣ dd s lkaṛ, beɛda qqimeɣ ssawaleɣ aked At ufeyyey kidi ixeṭṛen. Necres lmuɛalaqat (tamusi), wala qbel dd ala yawḍeɣ ɣel da ! Tessned iwaḍ l Ifeyyey ! Day ttxeṭṭṛed, sebɛa n sswayeɛ i lexla, ttmatared day cennud d cṛa n wulli – 2/9 kullci amzun bnadem u din illi qaɛ. Tellid tiwḍed dd l Ifeyyey – tizzizewt, tizdayin, tiregwin – kulci yyen t midden. Wu issebhiḍ ! Walayenni tɣawsa lmuhimma qbala d asnuji (invitation, accueil) d tiddukla d uɛawen da ufiɣ. Xseɣ ad iniɣ ṣaḥḥa qbala qaɛ ikk meddukal inuɣ ! Kossmann d uytal nnes Figuignews : Tessekfid tamerziwt f Ifeyyey walayenni tettased dd εad ɣel da. Ikk Feyyey ssnen cekk midden agd tεelmed dis imeddukal ! Maarten Kossmann : Llix feṛḥex qbala. Ayu cḥal ul ṛaḥex l Ifeyyey. Ixleq ɣri mala yyex (les projets) i tmuṛawin nniḍen. Yudu usix dd day d lɛuṭelt ammen ad ccnex Ifeyyey i lfamilet inux dex ammen ad ẓṛex imeddukal inux. Figuignews : Tessned Ifeyyey, teccned t ula ikk at tiddart nnec. Maykk illan jaṛ ac d Ifeyyey ? Maarten Kossmann : Ifeyyey d amur n tudert inux, At ufeyyey, ttɣiman lebda ukk ul inux. Figuignews : Ikk Feyyey tuɣ qqaṛn ac Lmeεṭi ! Maɣer ? Texsed ayu n yisem n usefṛeɣ ? Maarten Kossmann : Idjen n usekkwas, yuden i tuɣ qqaṛex i Fṛansa, tuɣ ɛelmex din xiṛeḷḷah n imeddukal imɣerbiyen. Idjen zzisen qqaṛn as Lmeɛṭi. Manec qqaṛen « Lmeɛṭi » s teɛṛabt am manec qqaṛen « Maarten » s thulanḍiyt. Yeɛni nnix ikk man nux, maɣer di ala samman s tfṛanṣiṣit nix s tneglizeyt « Martin », illa idjen n yisem qqaṛen t am yisem inux n ṣṣeḥḥ ! Iɛejb i-dd ayu n yisem bezzaf. Walayenni, Lmeɛṭi, qqaṛn-i-dd ammu day At ufeyyey, u d it id cay qqiṛen i tmuṛawin nniḍen. Figuignews : Tufid cṛa n ḥenneq-ḍaṛ (difficultés) d At ufeyyey ? Maarten Kossmann : ɛemmṛ-i da ufix ḥenneq-ḍaṛ. Ufix xireḷḷah n iwdan, ɛawnen iyi idjen n uɛawen uṣbiḥ qbala. Figuignews : Dduktuṛa nnec f tjeṛṛumt (grammaire) n tmaziɣt n Ifeyyey d yict n lexdemt tameqqṛant. Tiwyed dd dis aṭṭaṣ i tmusni n tmaziɣt ! Cekk d amezwar irzan mliḥ i tmaziɣt n Ifeyyey walayenni qaε s wammu, awal n Ifeyyey, u xfes cay urin midden cṛa n maykk iɣwan d cṛa n tmerziwt takadimeyt u xfes tettwayyi ! Maarten Kossmann : Yuden bdix i tmerziwt inux, ul ixliq walu, yudu ibeddel lḥal. Ukk seggwas n 1995, Saa Fouad iyyu dduktuṛa nnes wala d netta s tmaziɣt n Ifeyyey, d yict 3/9 tmerziwt tuṣbiḥt. Yudu neɛlem idjen n lektab dis tinfas n Ifeyyey tejmeɛd tent cekk. Qaɛ ayu muhimm qbala. Idjen n ubrid ikk Feyyey Figuignews : Tessawaled mliḥ tmaziɣt n Ifeyyey dex tessned aṭṭaṣ n iwalen imaziɣen i Lmeṛṛuk agd Ddzayer. Ad tzemred ad ax dd tinid cṛa f may deg temsexḍa tmaziɣt n Ifeyyey d tinniḍnin ? Maarten Kossmann : Ca d tmaziɣt teɛlem lxaṣṣ nnes. Tmaziɣt n Ifeyyey teṛweṣ i tmaziɣt n tɣelwin (lwaḥat) n Ddzayer, am Tumẓabt nix Teggargrent (i Wargla). Wala i Lmeɣrib ad tafed tmaziɣt teqṛeb s tmaziɣt n Ifeyyey am i Yicc, mani ssawalen am Ifeyyey, nix i Ʃin Ccɛir (walayenni illa dis afuḥ n lfeṛq - day ul nessin bezzaf s manec ssawalen). Tmaziɣt n Ifeyyey teɛlem cṛa n leḥwayej xaṣṣa, u stent tettifed cay ikk mucan nniḍen i Lmeɣrib. Ad ac inix idjen n lmatal. Ikk Feyyey, qqaṛen « netta immut », « itnin mman », yeɛni asekkil (lḥeṛf) n « t » ittili da metta tennid « netta », u da ittili cay metta tennid « itnin ». Tu d yicc n nḥajet taqdimt qbala i tmaziɣt, mujud i tmaziɣt n Itergeyyen akd tmaziɣt n Muṛiṭanya ; i Lmeɣrib u sett tettifed day ikk Feyyey. Figuignews : Txedmed f tenfust n Rrif, tessned tanfust n Ifeyyey. Illa cṛa n umseṛwaṣ nix n umcabah jaṛ tasekla (littérature) n Rrif d tenn n Ifeyyey ? Nella nemmitey d Lunja (nix Nunja), d umẓa... Maarten Kossmann : Tinfas n Rrif d tenfas n Ifeyyey ttemcabahent qbala, akidsen Sarsara- wedder-sebɛa, Nunja, Ʃica timefṛeṭṭ n yiɣed (qqaṛn as Irifiyyen Nunja wala i nettet, u-lli cay day i Nunja n Ifeyyey !), kullci illa dis (day Nnayeṛ Bugṛem ɛemmr i ss lqix i Rrif). Wala d tinfas n Uṛuppa d tenfas n Ifeyyey ttemcabahent. Matalan Ʃica timefṛeṭṭ n yiɣed tettwassen s yisem n « Cendrillon ». Ayen n tenfas u-lli cay swa tent qaε, walayenni ittiban ucras jaṛ asent. Figuignews : Tiwḍed l Yaman ammen ad terzid f cṛa n maykk qqaṛen illa jaṛ tmaziɣt d tutlayt n teqeḥṭaneyt, may ɣer tiwḍed ? Maarten Kossmann : Zuṛex Yaman day d aḥewwas, u din cay yyix cṛa n tmerziwt. Tutlayin n Yaman d tmaziɣt qaɛ ul ttemcibicent i cṛa. A din tafed xireḷḷah n tγawsiwin iɛelmen muhimma (llan ɣri imeddukal reddzan xefsent), walayenni walu cay amcabah jaṛ asen aked tmaziɣt. 4/9 Figuignews : Cekk txeddmed f tutlayin n Tefrikt n ugafa (Afrique du Nord), d Ssaḥil d Ssudan. Illa cṛa n umseṛwaṣ nix n umcabah jaṛ tutlayin n uyu n tmuṛa ? Maarten Kossmann : Itergeyyen n Nnijer d Mali ssawalen tmaziɣt. Tutlayin nniḍen ul ttemcibihent cay qbala agd tmaziɣt n Itergeyyen, walayenni tmaziɣt tutef disent. Yyix lbeḥt s yicc n tutlayt ssawalen i Nnijer, qqaṛn-as s tefṛanṣaweyt « Songhaï septentrional ». Ayen n tutlayt, ujaṛ n uzgen n iwalen nnes usen dd si tmaziɣt. Figuignews : Saḥḥit qbala ! Nessaram (espérons) ad tilid tessifated ussan iẓiḍen qbala ikk Feyyey, cekk d yellic t tmeṭṭut nnec. Al tikkelt nniḍen ! Maarten Kossmann : Al tikkelt nniḍen ! Iɛeṛḍ ac lxir ! Imsawal akides Hassane Benamara Figuignews 2013 Maykk yuri Maarteen Kossman (Publications de Maarten Kossmann) “In press” = Accepted, but not yet published. Books In Press • The Arabic Influence on Northern Berber. Leiden: E.J. Brill, 450 p. • A Grammatical Sketch of Ghadames Berber (Libya). Köln: Rüdiger Köppe Verlag, 200 p. 2011 • A Grammar of Ayer Tuareg (Niger). Köln: Rüdiger Köppe Verlag, 188 p. 2005 • Berber Loanwords in Hausa. Köln: Rüdiger Köppe Verlag, 228 p. 2004 • De Menseneetster. Berbersprookjes uit Noord-Marokko. Amsterdam: Bulaaq, 287 p. 2000 • Esquisse grammaticale du rifain oriental. Paris-Louvain: Peeters, 215 p. • A Study of Eastern Moroccan Fairy Tales. Folklore Fellows’ Communications, No. 274. Helsinki: Academia Scientiarum Fennica, 152 p. 1999 • Essai sur la phonologie historique du berbère, Köln: Rüdiger Köppe Verlag, 316 p. 1997 • Grammaire du parler berbère de Figuig (Maroc oriental), Paris-Louvain: Peeters, 554 p. (= PhD, Leiden 1994). • (with Abdelkader Bezzazi). Berber sprookjes uit Noord-Marokko (opgetekend door Abdelkader Bezzazi, uit het Berber vertaald en uitgeleid door Maarten Kossmann). Amsterdam: Bulaaq, 164 p. + Compact Disc. 5/9 1996 • (with Dirk Boutkan): Het Stadsdialekt van Tilburg: Klank- en Vormleer. Cahiers van het P.J. Meertens Instituut nr 7., Amsterdam: Meertens Instituut, 102 p. Edited books In Press • (with Carole de Féral and Mauro Tosco): Hommage à Robert Nicolaï, volume II. Louvain-la-Neuve: Peeters. 2010 • (with Harry Stroomer, Dymitr Ibriszimow and Rainer Vossen). Études berbères V. Essais dur des variations dialectales et autres articles. Actes du “5. Bayreuth-Frankfurt-Leidener Kolloquium zur Berberologie”, Leiden 8-11 octobre 2008. Köln: Rüdiger uploads/Litterature/ amsawal-d-maarten-kossmann.pdf
Documents similaires










-
22
-
0
-
0
Licence et utilisation
Gratuit pour un usage personnel Attribution requise- Détails
- Publié le Mar 14, 2021
- Catégorie Literature / Litté...
- Langue French
- Taille du fichier 0.1292MB