Remerciez-le!

Remerciez @Admin pour avoir partagé cet document gratuitement, de la manière la plus simple, en partageant sur les réseaux sociaux.

1 Andres de Poza de eerste Baskische Germanist en zijn Brabantse periode.1 Nadi

1 Andres de Poza de eerste Baskische Germanist en zijn Brabantse periode.1 Nadine Aernouts Vermylen Schrijven over Andrés de Poza is geen gemakkelijke opdracht daar de gegevens over zijn persoon veelal verdwenen zijn. Het gaat om een tweederangs figuur met een duister verleden.Toen ik mijn onderzoek aanvatte op aanvraag van het Instituut voor Baskische studies jaren geleden had ik slechts enkele sporadische informatie bij de hand2. De geboortedatum van Poza is niet bekend al werd er een beraming gemaakt door verschillende Baskische auteurs en de conclusie is dat hij waarschijnlijk geboren werd tussen 1530 en 1540, men hield daarbij rekening met zijn inschrijving aan de universiteit. Hij bracht zijn jeugd en jonge jaren door in de Lage Landen.Andrés de Poza was een cosmograaf, advokaat, taalkundige en hij was een overtuigd katholiek. Er wordt geredetwist over zijn joodse wortels 3, ikzelf heb inderdaad ontdekt dat zijn familie in nauw verband stond met de familie Pérez van Antwerpen. Los Pérez waren bekende marranen en zij hadden goede relaties met de Antwerpse burgerij. Zijn vader handelde soms met Basken en was momboor van Engratia López, al bestond de natie van Biskaje in Brugge. (in 1428 samen met Castilie en vanaf 1455 tot 1585 apart) Hij was dus een Antwerps Baskische intelectueel die een boek schreef over de Baskische taal en een ander boek over hydrografie waarin hij verschillende verwijzingen maakte naar Nederlandse woorden. Hij was blijkbaar aanvankelijk trots op zijn Antwerpse afkomst maar toen de politieke situatie veranderde koos hij duidelijk de kant van de Spaanse overheid.Hij was zelfs aktief als commissaris in de streek van Breda waar de prins van Oranje verbleef en verscheen daar tijdens de vredesbespreking in naam van Requesens als commissaris van het hof.Hij was gevreesd door de inwoners van Brabant om zijn strengheid en wreedheid en hij voerde verschillende confiscaties uit. Hij werd beschoten met een pijl in Antwerpen en een dokter uit Breda trachtte hem te vergiftigen. Na de dood van Requesens vroeg hij in Spanje de toestemming om naar Peru te reizen maar dat werd hem blijkbaar geweigerd. Hij huwde in Biskaje; kreeg ten minste vijf kinderen en vestigde zich in Bilbao waar hij als advokaat de Baskische privileges verdedigde. Plots verdween hij ook daar en verscheen hij in Madrid en Illescas, was dat vanwege zijn afkomst?Er wordt tevens gewag gemaakt van een zekere licentiaat Andrés de Poça in verband met de rechtzaak tegen Fray Luis de León. Hij was volgens de verwijzingen student te Salamanca en had Fray Luis een dokument voorgelegd dat verdacht was qua inhoud. Fray Luis verbrandde het document zelfs zoals hij verklaarde in het proces. Ging het om de man die wij nu bestuderen?4 Waarschijnlijk wel want hij was inderdaad te 1 Met dank aan de heer Fons Dewitte voor het doornemen van dit artikel en voor de gegeven opmerkingen. 2 AERNOUTS,N conferentie die werd uitgegeven(1996):Presencia Vasca en Brabante en el siglo XVI:¿Licenciado Poza Antwerpiensis?in:El licenciado Poza en Flandes,Diputación Foral de Bizkaia,p.67-86. En in verband met relaties tussen de Lage Landen en Baskenland: AERNOUTS,N (1992):Iparraguirre, nire bidelagunari: Agur Irakurle, Universidad de Deusto, año 9, num.35 p.14-16 3 Er is oneenigheid in verband met de eventuele joodse afkomst van Poza en het is vooral Jon Juaristi die deze theorie verdedigt in zijn artikel :La gnosis renacentista del euskera,in:Memoriae L. Mitxelena magistri sacrum, Vol. 1, 1991, p. 117-160 en JAURISTI,J(1992):Vestigio de Babel. Para una arqueología de los nacionalismos españoles.Madrid,en JUARISTI,J(1976):Euskararen ideologiak (I),Etorkiak.Kriselu, Donostia 4 José Barrientos García verklaart hetvolgende in zijn voorwoord over het proces tegen Fray Luis in zijn werk:Fray Luis de León-Escritos desde la carcel,Ediciones Escurialenses,Madrid 1991,p.22: “Por miedo 2 Salamanca en helaas was hij niet de enige geleerde afkomstig uit de Lage Landen die met achterdocht bekeken werd vanwege zijn voorgeschiedenis. Wij hebben de voorbeelden van Bartolomé van Carranza en Arias Montano die moesten oproeien tegen verdachtmakingen omdat ze contact hadden met “ketters”. Andrés de Poza :?(Antwerpen)-1595(Madrid) Andrés de Poza, zoon van Pedro de Poza werd dus waarschijnlijk in Antwerpen geboren al beweert hij zelf later afkomstig te zijn uit Orduña.Orduña was in de zestiende eeuw een belangrijke handelsplaats en had bijna evenveel inwoners als Bilbao. Orduña ligt in de provincie van Biskaje maar dan wel op een grensgebied tussen , Alava en het noorden van Burgos.De handelaars uit Burgos moesten tol betalen in Orduña of Balmaseda. Orduña ligt op de wolroute, die route was heel belangrijk daar de handelaars uit Burgos langs daar hun wol vervoerden van Burgos en Pancorbo naar Bilbao en van daar naar Brugge. De vader van Andrés : Pedro de Poza, Posse, Poose of Poça, verbleef in Middelburg waar ook de oom van Andres, Martin de Poza werkzaam was als handelaar.5 Martin de Poza werd door Alva benoemd als baljuw van Middelburg. Pedro de Poza verschijnt in de lijst van de Spaanse natie te Antwerpen als getrouwde man in 1560 en tussen de jaren 1569 en 1574 vinden we hem terug als executeur testamentair van de erfgenamen van Geronimo López. De moeder van Andres of Andries , Maria de Yarza behoorde waarschijnlijk tot een belangrijke familie uit Lekeitio, gelegen aan de Baskische kust. Pedro de Poza had zakenrelaties met Luis Pérez, Alvaro Gómez Herrera, Diego D’Osma en handelde in verschillende produkten, hij verscheepte handelswaar waaronder wol, tarwe en wijn. Die goederen werden vervoerd naar Cádiz, Londen, La Coruña en Terranova.6 Andrés werd dus van jongsafaan gekonfronteerd met de zee en de havens. Hij vertelt zelf dat hij negen jaar lang studeerde in Leuven: “ habiendome criado en mi juventud con mucha largueza,pasé nueve años en la universidad de Lovaina y diez en Salamanca, donde me gradué en Leyes , año de 1570.”(Ik groeide op in weeldigheid en studeerde negen jaar aan de universiteit van Leuven en tien in Salamanca waar ik gradueerde in de rechten in het jaar quemó en la chimenea de su propia celda del convento de Salamanca un libro manuscrito sobre Astrologia y magia en ausencia de su propietario, el licenciado Poza”-“Uit angst verbrandde hij in de haard van zijn eigen cel in het klooster van Salamanca een handschrift over astrologie en magie in afwezigheid van zijn eigenaar, licentiaat Poza.” Er worden meer details gegeven over de relatie van Fray Luis met licentiaat Poza op blad.67 en Barrientos zegt zelf: “Probablemente se trate, lo decimos con todas las reservas , de Andrés de Poza natural de Amberes,que consiguió el grado de Licenciado en Leyes.” “ Het gaat waarschijnlijk over Andrés de Poza afkomstig uit Antwerpen, al zeggen we dat onder alle voorbehoud, die de titel van licentiaat in de rechten behaalde.” Fray Luis kloeg niet alleen licentiaat Poza aan maar ook Arias Montanus. 5 GORIS,J.A(1925): Études sur les colonies marchandes Méridionales à Anvers de 1488 à 1567, Louvain,Librairie Universitaire- UNGER,W.S(1939):De tol van Iersekeroord.Documenten en rekeningen,1321-1572,’S Gravenhage-Martinus Nijhoff en van dezelfde auteur: Bronnen tot de geschiedenis van Middelburg, 3 delen,’S Gravenhagen, Martinus Nijhoff, 1923 6Een uitvoerige studie over de Spaanse aanwezigheid in de Lage Landen werd gepubliceerd door FAGEL,R.P(1996): De Hispano-Vlaamse wereld. De contacten tussen Spanjaarden en Nederlanders 1496- 1555. Proefschrift KU Nijmegen. Archief- en Bibliotheekwezen in België Extranummer 52 (Brussel, Nijmegen). 3 1557.)7Hij studeerde in Leuven(tussen 1550 en 1559) waar hij vermeld staat als Andreas Posius Antwerpiensis in 1557.8 In Salamanca staat hij ingeschreven als Andres de Poça afkomstig uit Antwerpen gelegen in het hertogdom Brabant in Vlaanderen. Ik gebruik hier de letterlijke vertaling uit het Spaans van het woord “Flandes” wat Vlaanderen betekent, al verwees dat in die tijd naar de Lage Landen in het geheel (huidige België, Nederland en klein deeltje van Frankrijk) Hij beheerste naast de Spaanse taal, het Italiaans, Frans,Engels en het Nederlands en waarschijnlijk ook het Baskisch en Duits. José Ramon Zubiaur Bilbao zegt het volgende in zijn boek “Las ideas linguisticas Vascas en el siglo XVI”:De Lage landen, en vooral dan het huidige België hadden een vooruitstaande positie in de studie van de Europese talen in die tijd.9 Poza keerde na zijn verblijf te Salamanca terug naar Antwerpen en verbleef in de Lage Landen tot de Spaanse troepen zich terugtrokken na de dood van Requesens. Hij stond in dienst als commisaris en soms noemt hij zichzelf onderzoeksrechter en verschijnt naast Andrea de Cigoigne,vertrouweling van Margareta van Parma en superintendent van de belastingen van de Lage Landen.Het is niet duidelijk wanneer hij naar Spanje terugkeerde want wij beschikken over weinig gegevens in verband met de periode tussen 1577 en 1580.Hij wordt vernoemd als leraar te San Sebastian waar hij de zeevaardkunde onderwees. Te Bilbao was hij werkzaam als advokaat. Hij schreef het boek: “Hydrografia”, la mas curiosa que hasta aqui ha salido a luz...etc.verschenen te Bilbao in 1585 en gedrukt door Mathias Marés, de eerste drukker van Bilbao die zogenaamd ook uit “Flandes” kwam.In 1587 verscheen zijn werk: De la antigua lengua,poblaciones y comarcas de las Españas.”10Het legt de basis van het Tubalisme en het Cantabrisme, een theorie die verschillende Baskische auteurs verdedigden en waarover we het later nog zullen hebben.Cantabria had volgens Poza haar grenzen tussen de Ebro en de valleien van Navarra en de provincie uploads/Litterature/ andres-de-poza-de-eerste-baskische-germanist-en-zijn-brabantse-periode.pdf