Remerciez-le!

Remerciez @Admin pour avoir partagé cet document gratuitement, de la manière la plus simple, en partageant sur les réseaux sociaux.

Kopij en druk in de Nederlanden. Atlas bij de geschiedenis van de Nederlandse t

Kopij en druk in de Nederlanden. Atlas bij de geschiedenis van de Nederlandse typografie W.Gs Hellinga bron W.Gs Hellinga, Kopij en druk in de Nederlanden. Atlas bij de geschiedenis van de Nederlandse typografie. Federatie der Werkgeversorganisatiën in het Boekdrukkersbedrĳf / Vereniging van Nederlandse Chemigrafische Inrichtingen / Noord-Hollandsche Uitgevers Mĳ, Amsterdam 1962 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/hell014kopi01_01/colofon.htm © 2008 dbnl / erven W.Gs Hellinga vii Ten geleide De gedachte, een werk uit te geven waarin de betekenis van de drukkunst der Lage Landen in verleden en heden is vastgelegd, werd geboren in de kring van de Dr P.A. Tiele-Stichting en is uitgewerkt door de Federatie der Werkgeversorganisatiën in het Boekdrukkersbedrijf en de Vereniging van Nederlandse Chemigrafische Inrichtingen, die in 1959 en 1961 haar gouden jubileum vierden. Door van de uitgave van dit werk een bijzondere prestatie te maken hebben deze organisaties willen tonen dat ook op dit ogenblik de Nederlandse drukkers en chemigrafen er naar streven de verworven reputatie te handhaven. Voor de verleende medewerking zijn zij het Prins Bernhard Fonds erkentelijk. Federatie der Werkgeversorganisatiën in het Boekdrukkersbedrijf JOS. A.M. CLEERDIN, voorzitter Vereniging van Nederlandse Chemigrafische Inrichtingen J.W. ROMMERTS, voorzitter W.Gs Hellinga, Kopij en druk in de Nederlanden. Atlas bij de geschiedenis van de Nederlandse typografie viii Dankbetuiging De Federatie der Werkgeversorganisatiën in het Boekdrukkersbedrijf en de Vereniging van Nederlandse Chemigrafische Inrichtingen brengen hier gaarne dank aan de volgende firma's die hebben meegewerkt aan de totstandkoming van dit boek en door hun toewijding en opofferingen de eer van het vak hoog hebben gehouden: Joh. Enschedé en Zonen, Grafische Inrichting NV, Haarlem, voor het zetten, opmaken en drukken van de tekst; Algemene Cliché Industrie Van Tijn & Zack NV, Amsterdam, A.N.P. Cliché ‘De Phoenix’, Amsterdam, NV Drukkerij en Uitgeversmij ‘De Arbeiderspers’, Amsterdam, Clichéfabriek ‘Chemigrafia’, Amsterdam, L. van Leer & Co NV, Amsterdam, NV Nauta & Haagen, Amsterdam, Clichéfabriek ‘Nederland’, Amsterdam, Cliché- en Stereotypie-Inrichting Jos. Neve NV, Amsterdam, NV Chemigrafische Kunstinrichting vh Dirk Schnabel, Amsterdam, Reproductiebedrijf Schuts NV, Amsterdam, NV Chemigrafische Kunstinrichting ‘Union’, Amsterdam, Bredase Reproductie Inrichting, Breda, Clichéfabriek L. Th. Boelaars & Zonen NV, 's-Gravenhage, Clichéfabriek ‘Gravura’ NV, 's-Gravenhage, Cliché-Inrichting ‘Illustratia’, 's-Gravenhage, Koningsveld & Zoon NV, 's-Gravenhage, Clichéfabriek ‘Chemez’, Haarlem, Chemigrafische Kunstinrichting ‘Polygraph’ NV, Haarlem, NV Clichéfabriek ‘Centraal’, Rotterdam, Grafische Inrichting Van Kooten & Simons, Rotterdam, Grafische Kunstinrichting ‘De Reproductie Compagnie’ NV, Rotterdam, Clichéfabriek ‘Rotterdam’ NV, Rotterdam, Drukkerij J. van Boekhoven, Utrecht, NV Grafische Kunstinrichting vh Biegelaar & Jansen, Utrecht, NV Clichéfabriek ‘Utrecht’, Rommerts & Van Santen, Utrecht, Clichéfabriek ‘Photogravure’, Utrecht, NV Uitgeversmij ‘Neerlandia’, Utrecht, Chemigrafische Inrichting Rogge & Co NV, Velp, voor het vervaardigen van de cliché's; NV Boek- en Steendrukkerij ‘De IJsel’ vh R. Borst & Co, Deventer, NV Zuid-Nederlandsche Drukkerij, 's-Hertogenbosch, NV Drukkerij ‘Reclame’, Rotterdam, NV Drukkerij vh L.E. Bosch & Zn, Utrecht, W.Gs Hellinga, Kopij en druk in de Nederlanden. Atlas bij de geschiedenis van de Nederlandse typografie ix NV Gebr. Zomer & Keuning Drukkerij ‘Vada’, Binderij en Uitgeversmij, Wageningen, Drukkerij Meijer NV, Wormerveer, voor het drukken van de afbeeldingen in boekdruk; Drukkerij Meijer NV, Wormerveer, voor het drukken van de onderschriften bij deze afbeeldingen; Joh. Enschedé en Zonen, Grafische Inrichting NV, Haarlem, voor het drukken van de afbeeldingen in diepdruk en de onderschriften bij deze afbeeldingen; NV Drukinktfabriek ‘Farbianca’, Amsterdam, die de inkt voor de afbeeldingen in boekdruk ter beschikking stelde; G.H. Bührmann's Papiergroothandel NV, Amsterdam, Proost & Brandt NV, Amsterdam, die gezamenlijk het papier schonken; Proost & Brandt NV, Amsterdam, die het bindwerk en de band vervaardigde. W.Gs Hellinga, Kopij en druk in de Nederlanden. Atlas bij de geschiedenis van de Nederlandse typografie x Colofon Voor de afbeeldingen, met uitzondering van 182-185, 210, 212-214, 217-219, werd gebruik gemaakt van foto's vervaardigd door de volgende personen en instellingen: P.D. van der Poel, Amsterdam, 1, 2, 4-8, 11-16, 43, 44, 49, 61, 62, 72-78, 81-83, 85, 87, 90, 92-94, 97, 100-102, 108, 114-119, 122, 125, 127, 129, 132, 135-139, 144-155, 158, 161, 162, 164-181, 186-192, 196-207, 209, 211, 215, 216 J. Cussac, Brussel, 3, 51-54, 59, 60, 64-66, 68, 71, 79, 98, 99, 156, 157, 163, 193-195 Mr F.E. de Wilde, Oegstgeest, 9, 10, 17-23, 25-42, 45-48, 55-58, 63, 80, 84, 86, 88, 89, 91, 103-107, 109-113, 120, 121, 123, 124, 126, 128, 140-143, 159, 160, 208 Stedelijk Museum, Amsterdam, 130, 131, 133, 134 British Museum, Londen, 67 Bodleian Library, Oxford, 24, 70, 95, 96 Bibliothèque Nationale, Parijs, 50, 69 W.Gs Hellinga, Kopij en druk in de Nederlanden. Atlas bij de geschiedenis van de Nederlandse typografie xi Kopij en druk in de Nederlanden W.Gs Hellinga, Kopij en druk in de Nederlanden. Atlas bij de geschiedenis van de Nederlandse typografie xv Verantwoording Een uitgave als deze kan alleen tot stand komen door bereidheid tot samenwerken en door begrip voor de doelstelling en voor het belang ervan bij velen. Dat dit het geval was in de kring der boek- en diepdrukkers en der chemigrafen mag men niet als vanzelfsprekend beschouwen, al maakten zij in menig opzicht hun eigen boek. Bij de voorbereiding moesten dikwijls zeer verstrekkende eisen gesteld worden, die aanvankelijk niet waren voorzien. Door aan het verzoek om geduld, volharding en opoffering steeds te voldoen hebben deze technische medewerkers het fundament gelegd en de voltooiing mogelijk gemaakt. Zij allen zijn genoemd in de Dankbetuiging die aan deze Verantwoording voorafgaat. Kwam aldus de vorm tot stand, de inhoud vroeg niet minder medewerking, begrip en welwillendheid van velen. Allereerst dienen zij echter vermeld te worden die de onmisbare verbinding waren tussen vorm en inhoud. De secretaresse van de Federatie, mejuffrouw R.A. de Die, verdient de hulde van allen die verheugd zijn over het tot stand komen van dit werk. Wie haar in deze taak hebben meegemaakt en dan dikwijls door haar zijn geleid of zelfs geregeerd, zullen zeker de bewondering delen voor een uniek samengaan van organisatietalent, doorzettingsvermogen en gevoel voor humor. Niet minder werd de verbinding mogelijk gemaakt door de ontwerper Alexander Verberne in een zeer eigen functie. Als boekkunst en boekwetenschap zich hebben verenigd is het te danken aan zijn begrip voor de eisen der bibliologie en zijn vermogen om de mogelijkheden van ontwerp en techniek aan anderen duidelijk te maken. Ook moet hier de heer P. Verbeke van Unigra, Brussel, worden genoemd; door zijn bemiddeling kon een aantal stukken in België worden bereikt. In het bijzonder dient nog vermeld te worden, dat de opnamen meestal konden worden gemaakt door gespecialiseerde fotografen, voor Nederland de heren P.D. van der Poel, Amsterdam, en Mr F.E. de Wilde, Oegstgeest; voor België de heer J. Cussac, Brussel, die allen de finesses van de fotografische techniek uit lange ervaring kennen. Tenslotte had ook de bibliologie haar eigen verbindingsman in mijn assistent Ernst Braches, kandidaat in de Nederlandse letteren. In zijn enthousiasme en taaie moed om honderd-en-één opdrachten, liefst alle tegelijkertijd, uit te voeren, herleefden de student-filoloog en leerling-typograaf uit de vijf eeuwen van het boek en de drukkunst. Begrip en bereidheid tot medewerken ontbraken nimmer wanneer er een beroep gedaan werd om, soms zeer kostbare, stukken voor onderzoek, beschrijving en dikwijls ook reproductie ter beschikking te stellen. In verschillende gevallen werd het gevraagde voor die doelstellingen tijdelijk afgestaan. Liet gewoonte of reglement zulk een overdracht niet toe, dan kwam men toch steeds zoveel mogelijk aan de wensen tegemoet. Wij noemen thans allen, personen en instellingen, die materiaal en gegevens ter beschikking stelden: W.Gs Hellinga, Kopij en druk in de Nederlanden. Atlas bij de geschiedenis van de Nederlandse typografie xvi Mevrouw A.T.A. van Royen-Saltet, 's-Gravenhage; Mr A. Staring, Vorden; Stedelijk Museum, Alkmaar; Bibliotheek der Universiteit, Bibliotheek van de Vereeniging ter bevordering van de belangen des Boekhandels, Rijksprentenkabinet, Stedelijk Museum, Typografische Bibliotheek van de NV Lettergieterij ‘Amsterdam’ vh N. Tetterode, Vondelmuseum, Amsterdam; Hoofdbibliotheek, Museum Plantin-Moretus, Antwerpen; Gemeentearchief, Bergen op Zoom; Bibliotheek van het Stadsarchief, Brugge; Koninklijke Bibliotheek van België, Brussel; University Library, Cambridge; Library of Harvard University (The Houghton Library), Cambridge (Mass.); Athenaeum-Bibliotheek, Deventer; Bibliotheek der Universiteit, Koninklijke Vlaamsche Academie voor Taal- en Letterkunde, Gent; Koninklijke Bibliotheek, Oud Synodaal Archief, 's-Gravenhage; Archief der Gemeente, Frans Halsmuseum, Stichting ‘Museum Enschedé’, Haarlem; Norbertijner Abdij van Berne, Heeswijk; Bibliotheek van het Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noordbrabant, 's-Hertogenbosch; Bibliotheek van het Fries Genootschap van Geschied-, Oudheid- en Taalkunde, Leeuwarden; Bibliotheek van het Prentenkabinet der Rijksuniversiteit, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, Gemeente-Archief, Leiden; British Museum, St. Bride Institute Printing Library, Londen; Rijksarchief, Maastricht; Columbia University Libraries, New York; Bodleian Library, Oxford; Bibliothèque Nationale, Parijs; Kungelige Bibliothek, Stockholm; Bibliotheek der Rijksuniversiteit, Utrecht; Folger Shakespeare Library, Washington. In elke bibliotheek, in elk archief of enige andere onpersoonlijke instelling is het toch steeds de mens op wiens deskundigheid en hulpvaardigheid een beroep moet worden gedaan. Ik hoop allen in de wijde kring waarin wij werkten, van onze dankbaarheid blijk te geven door in het bijzonder enkelen te noemen, die, uit eigen beweging of op verzoek, veel meer gaven dan uit hoofde van hun functie mocht worden verwacht. In de eerste plaats noem ik mejuffrouw Dr M.E. Kluit, conservator der handschriften van de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam; Dr P.J.H. Vermeeren, conservator der handschriften van de Koninklijke Bibliotheek, 's-Gravenhage; en Dr L. Voet, directeur-conservator van het uploads/Litterature/ hellinga-geschiedenis-typografie 1 .pdf